Από τις χορταρούδες της Κρήτης μέχρι τους γιατρούς που «συνταγογραφούν» ελαιόλαδο στην Ισπανία, και από την Ιταλία που πλέον έχει τα χαμηλότερα ποσοστά κατανάλωσης λαχανικών στην Ευρώπη μέχρι τα σχολεία της Σουηδίας όπου τα παιδιά μαθαίνουν από νωρίς να αγαπούν τα μπρόκολα «γιατί μοιάζουν με μικρά δέντρα και όταν τα τρως νιώθεις γίγαντας», ταξιδεύει το νέο ντοκιμαντέρ «Το τέλειο γεύμα», που σκηνοθετεί ο Αλέξανδρος Μερκούρης. Για οδηγό του έχει την Μαριάννα Λειβαδιτάκη, κόρη ψαρά από την Κρήτη που έγινε σεφ σε ένα πολύ επιτυχημένο εστιατόριο στο Λονδίνο, ενώ η ραχοκοκαλιά του είναι οι πιο πρόσφατες επιστημονικές μελέτες σχετικά με την μεσογειακή διατροφή.
Οι περισσότεροι ξέρουμε ότι η μεσογειακή διατροφή –μια διατροφή βασισμένη σε περισσότερο λαχανικά, φρούτα, σιτηρά, ξηρούς καρπούς, όσπρια, φρούτα και λίγα έως καθόλου ζωικά προϊόντα– κάνει καλό στην υγεία. Το «Το τέλειο γεύμα» εξερευνά το πως και το γιατί αυτή η διατροφή θεωρείται από τις πιο υγιεινές του κόσμου. Πώς ακριβώς μας προστατεύει από την παχυσαρκία, τις καρδιαγγειακές παθήσεις, τον καρκίνο και τη γήρανση του εγκεφάλου, αλλά και πώς μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής; Ακόμα και για μια «πλανητική» διατροφή γίνεται λόγος στο ντοκιμαντέρ, μια διατροφή που θα αφορά όλο τον πλανήτη και θα υιοθετεί στοιχεία της μεσογειακής, συμβατά με τον κάθε τόπο. Μιλήσαμε με Ρέα Αποστολίδη, μία από τους παραγωγούς της ταινίας, για την εμπειρία της δημιουργίας της.
Ποιά ήταν η αφορμή για να αποφασίσετε να φτιάξετε ένα ντοκιμαντέρ με θέμα τη μεσογειακή διατροφή;
Το ενδιαφέρον μας για το θέμα ξεκίνησε πριν από περίπου 7 χρόνια, ενώ κάναμε τη σειρά ντοκιμαντέρ “Το Ταξίδι της Τροφής”, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Λάτση και το ΣΚΑΙ. Τότε είχαμε επικεντρωθεί στην ιστορία της διατροφής στην Ελλάδα -ξεκινώντας από την προϊστορία και φτάνοντας μέχρι την ριζική αλλαγή της διατροφής των Ελλήνων την δεκαετία του 1970. Μας έκανε εντύπωση το παράδοξο ότι η γενέτειρα της μεσογειακής διατροφής, η Κρήτη, έχει σήμερα από τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην Ευρώπη. Από αυτό το παράδοξο, γεννήθηκε η πρώτη ιδέα να κάνουμε ένα διεθνές ντοκιμαντέρ με θέμα τη μεσογειακή διατροφή και γιατί είναι σημαντική για εμάς σήμερα. Ξεκινήσαμε με μια πολύ φιλόδοξη ιδέα: να πείσουμε το ευρύ κοινό να αλλάξει τι και πως τρώει, με στοιχεία που προκύπτουν από τις πιο πρόσφατες επιστημονικές έρευνες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Πώς μπορούμε να σταματήσουμε να «τρώμε» τον πλανήτη;
Τι απ’ όσα μάθατε κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του ντοκιμαντέρ σας εξέπληξε περισσότερο;
Πολλά πράγματα! Όπως ότι ενώ για χρόνια θεωρούσαμε ότι όλα τα λίπη κάνουν κακό, σήμερα ανακαλύπτουμε ότι τα σημαντικότερα superfoods βασίζονται στα λιπαρά οξέα (όπως το ελαιόλαδο ή τα λιπαρά ψάρια). Ότι οι low-fat δίαιτες δεν είναι καλές για την υγεία μας και για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας. Ή ότι από όλους τους Ευρωπαίους, αυτοί που ακολουθούν πιο πιστά τη μεσογειακή διατροφή είναι οι Σουηδοί.
Τι σκέψεις είχατε στο άκουσμα αυτού του τελευταίου στοιχείου;
Είναι κάτι αρκετά γνώριμο που το βλέπουμε καθημερινά γύρω μας. Ο ευρωπαϊκός Νότος υιοθέτησε με τον πιο ακραίο τρόπο τα αμερικανικά πρότυπα –διατροφικά και άλλα– με αποτέλεσμα να χάσει ένα τρόπο ζωής που είχε ακολουθήσει για αιώνες. Το αποτέλεσμα είναι οι χώρες της Μεσογείου να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας στην Ευρώπη. Παράλληλα, έχουμε πολλά να μάθουμε από τον ευρωπαϊκό Βορρά: δεν είναι τυχαίο ότι οι Σουηδοί καταναλώνουν περισσότερα λαχανικά από εμάς. Είναι αποτέλεσμα μιας συντεταγμένης προσπάθειας του κράτους να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πολιτών και τη δημόσια υγεία. Τα προγράμματα σίτισης που εφαρμόζουν στα σχολεία τους είναι τρομερά μελετημένα και τα παιδιά μαθαίνουν από νωρίς να τρώνε πολλά διαφορετικά λαχανικά και φρούτα. Για εμάς ως δημιουργούς, όλα αυτά είναι τροφή για σκέψη και τροφή για την ταινία.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Γιατί δεν μαγειρεύω κινόα (ή, αλλιώς, η ανάγκη για καθαρή, βιώσιμη τροφή)
Βασικός χαρακτήρας του ντοκιμαντέρ είναι η σεφ Μαριάννα Λειβαδιτάκη. Τι είναι αυτό που σας έφερε κοντά;
Παρακολουθούσαμε την πορεία της Μαριάννας πριν την πανδημία covid-19. Μας ενδιέφερε η πορεία της, πώς από κόρη ψαρά στην Κρήτη έγινε σεφ σε ένα πολύ επιτυχημένο εστιατόριο στο Λονδίνο, σε ένα τρομερά ανταγωνιστικό γαστρονομικό περιβάλλον. Μας ενδιέφερε επίσης ότι είναι γυναίκα σε ένα περιβάλλον που κυριαρχείται από άντρες. Πιστέψαμε ότι αυτή η ιδιότητά της, να βρίσκεται μεταξύ δύο κόσμων, την φέρνει σε μια προνομιακή θέση ως προς το να τους κατανοήσει. Και ότι θα μπορούσε να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τι είναι στην πράξη η μεσογειακή διατροφή και γιατί έγινε τόσο δημοφιλής σήμερα, τι είναι αυτό που εκτιμά και αναζητά ο κόσμος ή τι του λείπει στις μεγάλες μητροπόλεις της Δύσης. Ανταποκρίθηκε στην πρότασή μας με τον ίδιο τρόπο που μαγειρεύει: με μεγάλη χαρά και πάθος.
Ποιες συναντήσεις, ποιοι χαρακτήρες θα σας μείνουν αξέχαστοι;
Επιστήμονες όπως ο Walter Willett στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαντ και ο Miguel Ángel Martínez-González στο Πανεπιστήμιο της Ναβάρα. Εκτός από το ερευνητικό τους έργο, έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στη βελτίωση της ζωής μας. Αν και οι δυνάμεις που αντιμάχονται στη βιομηχανία τροφίμων είναι τεράστιες, επιμένουν με όπλο τους την γνώση και την αλήθεια.
«Θα κερδίσουμε γιατί έχουμε κάτι που δεν έχουν. Έχουμε δίκιο» λέει ένας από τους επιστήμονες που σας μιλούν, αναφερόμενος στη μάχη μεταξύ των βιομηχανιών τροφίμων και των «food warriors», των υπέρμαχων μιας διατροφής που κάνει καλό στην υγεία του ανθρώπου και του πλανήτη. Μοιράζεστε την αισιοδοξία του;
Μοιραζόμαστε την επιμονή του. Είναι λίγο σαν την ιστορία του Δαβίδ με τον Γολιάθ και όντως η δύναμη της βιομηχανίας τροφίμων είναι τεράστια, όμως αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε ότι η διατροφή δεν είναι ένα μεμονωμένο κομμάτι της ζωής μας. Συνδέεται με την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων και τις επιπτώσεις που έχει στην κλιματική αλλαγή. Πιστεύουμε ότι τα επόμενα χρόνια, καθώς η κλιματική κρίση θα γίνεται όλο και πιο αισθητή, η διατροφή θα βρεθεί στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου για ένα βιώσιμο πλανήτη.
Για σας, ποιο είναι το πιο επείγον αίτημα του The perfect meal;
Η υγεία μας και η υγεία του πλανήτη είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Και δεν υπάρχουν μαγικά χάπια που μπορούν να λύσουν τα προβλήματα του πλανήτη μας. Πρέπει να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι.
Το ντοκιμαντέρ «The Perfect Meal» προβάλλεται στο πλαίσιο της έκθεσης Foodprint που φιλοξενείται από τις 14/9 έως τις 29/10 στο ΕΜΣΤ (Λεωφ. Καλλιρρόης & Αμβρ. Φραντζή, T/ 211-10.19.000) ενώ ειδικές προβολές θα πραγματοποιηθού το επόμενο διάστημα σε διάφορα σημεία στην Αθήνα, όπως το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και ο κινηματογράφος Δαναός.
To Σάββατο 16/9, στις 12:00 – 13:00, το ΕΜΣΤ θα φιλοξενήσει μια συζήτηση με θέμα «Γαστρονομική κληρονομιά και Μεσογειακή Διατροφή». Η σεφ Μαριάννα Λειβαδιτάκη, βασικός χαρακτήρας του ντοκιμαντέρ και συγγραφέας του βιβλίου μαγειρικής «Aegean» θα συνομιλήσει με τη δημοσιογράφο Αναστασία Μιάρη.
