Η σφαγή του χοίρου στο τέλος του χρόνου ή σε άλλες σημαντικές για την καλοχρονιά ημέρες του χρόνου, όπως οι Αποκριές, είναι αρχαία συνήθεια του ελληνορωμαϊκού κόσμου, η οποία επέζησε μέσα στους αιώνες. Οι Ρωμαίοι καλλιεργητές, γιορτάζοντας προς το τέλος του χρόνου τα Βρουμάλια, θυσίαζαν προς τιμήν του Κρόνου και της Δήμητρας χοίρους. Στον Μεσαίωνα, ο Ιωάννης ο Λυδός μνημονεύει την ίδια συνήθεια στους Έλληνες και την ερμηνεύει αναφερόμενος στην αρχαία καταγωγή της. Η συνέχισή της στον χρόνο συνηγορεί για τη σημασία της, καθώς πρόκειται για έθιμο-διαβατήριο (rite de passage), που αποσκοπεί στο να εξασφαλίσει καλή σοδειά στους καλλιεργητές. Ο ιερός χαρακτήρας του μαχαιριού-εργαλείου αποδεικνύεται καθαρά από την αποκλειστική χρήση του για τον σκοπό αυτόν.
 |
 |
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η κρεοφαγία της ΑποκριάςΗ σφαγή, ο αποκεφαλισμός, απελευθερώνουν δυνάμεις που πρέπει να είναι ευνοϊκές στον θυσιάζοντα, ο οποίος δεν γνωρίζει τις διαθέσεις των δυνάμεων αυτών. Γι’ αυτό και προσπαθεί να τις τιθασεύσει. Η φωτιά-χόβολη, το αντιδαιμονικό λιβάνι, το χαμομήλι-αρμενόχορτο έχουν καθαρτήριες και αποτρεπτικές ιδιότητες.Το ίδιο συμβαίνει και με το αλάτισμα των κλειδώσεων και την τοποθέτηση στο στόμα του ποδιού του ζώου, με τη μαγική ρήση «να φας τα πόδια σου». Τέλος, με την κατανάλωση των εντοσθίων οι παρευρισκόμενοι συμμετέχουν στην ευεργετική επιρροή της θυσίας, που δεν είναι παρά μια κοινωνία με το θείον.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Απόκριες: Γιατί μεταμφιεζόμαστε και τι χάθηκε με τα σύγχρονα καρναβάλια; Σύμφωνα με τους εθνολόγους, ο χοίρος είναι πιθανότατα μία από τις ενσαρκώσεις του βλαστικού και γονιμικού δαίμονα εξαιτίας κυρίως της πολυτοκίας του. Ο χοίρος ανήκε στα ζώα που προσφέρονταν ως θυσία στους θεούς της βλάστησης (φρυγικός Άττις, αιγυπτιακός Όσιρις, φοινικικός Άδωνις, ελληνική Δήμητρα και Κόρη, κυπριακή Αφροδίτη). Πέρα όμως από τις ποικίλες θρησκειολογικές και εθνολογικές ερμηνείες, η εθιμοτυπία που ακολουθείται κατά τη διάρκεια των «χοιροσφαγίων» δείχνει την ιδιαίτερη σημασία που εξακολουθεί να έχει ο χοίρος για την οικονομία της αγροτικής οικογένειας, «εφόσον με τα οικόσιτα γουρούνια, που τα λέγανε χοιράδια και χοιροσφάια, όλα τα γεωργικά σπίτια εξασφάλιζαν το κρέας για τον χειμώνα και το λίπος για όλη τη χρονιά. Ύστερα, δεν ήταν και τόσο δύσκολο να διατηρεί το κάθε σπίτι και από ένα χοιράδι, γιατί με τη γεωργία και την κτηνοτροφία που απασχολούνται οι πιο πολλοί, και γεννήματα είχαν να δώσουν και τυρόγαλο έβγαζαν και αποφάγια εξασφάλιζαν, που όλα αυτά, αντί να τα πετάνε, τα δίναν στα γουρούνια τους. Έτσι, λίγο λίγο και χωρίς να το καταλάβουν, τα χοιροσφάια τους μεγάλωναν και στο τέλος της χρονιάς τούς δίναν ένα έσοδο που ήταν σημαντικό». Η εξίσωση οικονομίας και λατρείας είναι απολύτως φυσική στις παραδοσιακές κοινωνίες, που χαρακτηρίζονται από την αυτάρκεια και τη συντηρητικότητα.
