Πώς να πετάμε λιγότερο: 30 αλμυρές και γλυκές συνταγές με το φαγητό που περίσσεψε

Διεθνής Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τη Σπατάλη Τροφίμων η 29η Σεπτεμβρίου. Πέφτει Κυριακή, ό,τι πρέπει για να φτιάξουμε το ιταλικό σοκολατένιο γλυκό της φωτογραφίας που δεν το φαντάζεσαι όταν το βλέπεις αλλά γίνεται με μπαγιάτικο ψωμί. Και για να σκεφτούμε πόσο φαγητό καταλήγει στα σκουπίδια αναίτια. Εκατομμύρια τόνοι τρόφιμα σπαταλούνται κάθε χρόνο σε κάθε στάδιο της αλυσίδας που συνδέει το χωράφι με το πιάτο, με πολλές περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Η σπατάλη τροφίμων είναι ένα σημαντικό ζήτημα και ομολογουμένως χρειάζεται συντονισμένες κινήσεις σε όλα τα στάδια που μεσολαβούν από την παραγωγή έως την κατανάλωση για να αντιμετωπιστεί. Πλην όμως πρέπει κι ο καθένας μας να δει πού στέκεται μέσα σε όλο αυτό. Λίγο παραπάνω από το μισό της συνολικής σπατάλης γίνεται στα νοικοκυριά – ακόμη και τα πιο φτωχά νοικοκυριά πετάνε. Ίσως κάποιοι να σκέφτονται ότι δεν θα αλλάξει τίποτα αν μειωθούν σε ένα βαθμό τα δικά τους απορρίμματα όταν ο συνολικός όγκος φτάνει σε τέτοια επίπεδα. Ένα ταξίδι χιλίων χιλιομέτρων παρόλα αυτά αρχίζει μ’ ένα βήμα. Μειώνοντας όσο μπορούμε τη σπατάλη βοηθάμε και το περιβάλλον και το πορτοφόλι μας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΒιωσιμότητα: Ο δρόμος για μια zero waste κουζίνα Μερικά σχετικά απλά πράγματα, αν γίνουν συνήθεια, μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Αν πηγαίνοντας για ψώνια έχει κανείς στο χέρι μια λίστα όσων χρειάζεται, θα αποφύγει τις παρορμητικές και πολλές φορές περιττές αγορές. Αν έχει στον νου του τι σημαίνουν οι δείκτες για το πότε μπορεί να καταναλωθεί ένα προϊόν (η τελική ημερομηνία ανάλωσης είναι μια ημερομηνία ασφαλείας μετά την οποία δεν πρέπει να καταναλώνεται ενώ η ένδειξη «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» δηλώνει την ημερομηνία έως την οποία διατηρεί τη βέλτιστη ποιότητά του), λιγότερα από τα προϊόντα που θα αγοράσει θα βρεθούν στα σκουπίδια. Αν τα πιο ευπαθή προϊόντα, όπως τα φρούτα και λαχανικά, τα προμηθευόμαστε κάθε δύο ή τρεις μέρες και σε μικρές ποσότητες και τα καταναλώνουμε φρέσκα, θα έχουμε τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Το ίδιο και αν οργανώνουμε όσα αγοράζουμε. Κάποτε θα ξεχαστεί κάτι στο πίσω μέρος ενός ντουλαπιού ή πίσω από άλλα προϊόντα στο ψυγείο και θα χαλάσει. Συμβαίνει. Ας είναι μία αυτή η φορά, όχι δέκα.

Η αλήθεια είναι ότι ζούμε σε μια εποχή που ο καταναλωτισμός και η υπερπροσφορά προϊόντων έχουν διαμορφώσει και παγιώσει κάποιες συνήθειες που καλές δεν τις λες. Πετάμε ή αντικαθιστούμε με μεγάλη ευκολία πολλά πράγματα. Έτσι όμως σπαταλάμε πόρους, ενέργεια και ανθρώπινο κόπο. Λίγο πίσω να κοιτάξουμε, έχουμε το know how για μια άλλη προσέγγιση. Η οικιακή οικονομία του άλλοτε αξιοποιούσε κάθε τι. Μέχρι μια δυο γενιές πριν από εμάς, ό,τι χάλαγε το επιδιόρθωναν, ό,τι παραγόταν το χρησιμοποιούσαν, δεν το ξόδευαν αλόγιστα. Από τα περισσέματα τους∙ τα κοτσάνια από τα μυριστικά και τα λαχανικά, τα κόκαλα, την κόρα των τυριών έφτιαχναν σάλτσες, σούπες και ζωμούς για να νοστιμίσουν το φαγητό τους. Από τις φλούδες των φρούτων έφτιαχναν γλυκά του κουταλιού. Μπορούμε και εμείς να κάνουμε μερικά από όσα έκαναν στην κουζίνα μας. Και να προσθέσουμε και άλλα, νέας γενιάς. Ιδού μερικές ιδέες:

Ζωμοί με… σχεδόν τα πάντα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ10 συμβουλές για έξυπνη συντήρηση στο ψυγείοΤα κοτσάνια των μυρωδικών, τα εξωτερικά φύλλα, τα κοτσάνια και κάποιες φορές και τις φλούδες (καλά πλυμένες) των λαχανικών, τα κόκαλα από τα κρεατικά, τα κεφάλια και τα κόκαλα των ψαριών, τα κελύφη και κεφάλια από τις γαρίδες είναι μερικά από τα υλικά που κρατάμε και αξιοποιούμε. Κάνουμε τις ομαδοποιήσεις και τα συνταιριάσματα που μας αρέσουν, και ξεκινάμε συνήθως με σοτάρισμα των υλικών σε ελάχιστο λάδι, το σβήσιμο με λίγο κρασί, και την προσθήκη νερού. Ακολουθεί η ενίσχυση με κάποιο μπαχαρικό ή μυρωδικό ακόμη (αν δεν είναι αρκετά αυτά που έχουμε βάλει) και σιγανό βράσιμο για αρκετές ώρες. Το αποτέλεσμα; Σπιτικός ζωμός, νοστιμότερος από τους έτοιμους. Και zero waste.

Μια δεύτερη ζωή για το μπαγιάτικο ψωμί

Πολλές φορές περισσεύει ψωμί. Μπορούμε να το βάλουμε στο ψυγείο για να το χρησιμοποιήσουμε έπειτα από μερικές ημέρες σε μείγματα σε μπιφτέκια ή κεφτέδες κ.ά. Μπορούμε να φτιάξουμε το σκορδόψωμο που θα δείτε στις συνταγές παρακάτω. Να το κόψουμε σε φέτες, να τις μουσκέψουμε σε γάλα, να τις τηγανίσουμε σε βούτυρο και να τις σερβίρουμε με μέλι ή μαρμελάδα ή να φτιάξουμε αυγόφετες, βουτώντας μία μία τις φέτες πρώτα στο γάλα, μετά σε ένα μπολ στο οποίο έχουμε χτυπήσει 2 αυγά με 30 γρ. ζάχαρη και τηγανίζοντάς τις για μερικά λεπτά από κάθε πλευρά. Και οι μεν και οι δε είναι ωραιότατο πρωινό. Μπορούμε επίσης να κόψουμε το μπαγιάτικο ψωμί σε μικρούς κύβους, να τους τηγανίσουμε σε λίγο ελαιόλαδο, ή να τους ψήσουμε στον φούρνο και να κάνουμε κρουτόν για τις σαλάτες ή τις σούπες μας. Άλλη ιδέα; Τραγανά, αρωματικά ψίχουλα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στα παναρίσματα αντί για φρυγανιά. Δεν είναι δύσκολο να τα ετοιμάσουμε. Αφαιρούμε την κόρα από το ψωμί, το κομματιάζουμε με τα χέρια μας και αλέθουμε την ψίχα στο μούλτι, να γίνει μικρά ψίχουλα. Στη συνέχεια ζεσταίνουμε λίγο λάδι σε ένα αντικολλητικό τηγάνι, ρίχνουμε τα ψίχουλα και λίγο αλάτι (και τα μυρωδικά που μας αρέσουν, θυμάρι, ρίγανη δεντρολίβανο κ.λπ.) και τα τηγανίζουμε για 5 – 6 λεπτά με διαρκές ανακάτεμα, μέχρι να ροδοκοκκινίσουν και να γίνουν τραγανά.

Έμειναν τυριά;

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΠώς φτιάχνουμε μαρμελάδες: χρήσιμες συμβουλές για σίγουρη επιτυχίαΤο πιο απλό είναι τα βάλουμε σε ένα τοστ. Αλλά μπορούμε και να μαζέψουμε τις μικρές ποσότητες από τυριά που έχουν περισσέψει και να τις τρίψουμε στο μούλτι, να προσθέσουμε 1 – 2 χτυπημένα αυγά, μυρωδικά της αρεσκείας μας, φρέσκα ή ξερά (δυόσμο, βασιλικό, άνηθο), μπόλικο πιπέρι και ελάχιστο αλάτι, να ανακατέψουμε και με το μείγμα αυτό να γεμίσουμε πιτάκια. Θα τα φτιάξουμε είτε με έτοιμο φύλλο είτε με δική μας ζύμη. Και ένα σουφλέ δεν είναι καθόλου κακή ιδέα, πάντως. Σας περιμένει στις συνταγές παρακάτω.

Το κρέας της επόμενης μέρας

Αν μείνει κρέας από το ψητό της Κυριακής ή ψαχνό από το βραστό κοτόπουλο, μπορούμε να το βάλουμε σε σάντουιτς ή σε τορτίγιες, να το μαδήσουμε και να το κάνουμε κροκέτες, αλλά και να το συνδυάσουμε με ρύζι, με μανέστρα ή με μερικά ζυμαρικά και να φτιάξουμε με αυτό ένα καινούργιο φαγητό. Και κιμάς να μας περισσέψει, όμως, ένα σωρό πράγματα μπορούμε να κάνουμε. Θα τον κλείσουμε σε πιτάκια και σε κρέπες, θα φτιάξουμε πιροσκί με κιμά, θα τον προσθέσουμε στα αβγά, θα τον βάλουμε να πάρει μια βράση με ψιλοκομμένες πιπεριές και τσίλι, και μερικά κόκκινα φασόλια από κονσέρβα και θα έχουμε ένα τέλειο ντιπ για τα νάτσος.

Η μέθοδος της ομελέτας

Τα πάντα μπορείς να βάλεις σε μια ομελέτα ή μια στραπατσάδα. Είναι κανονικό εργαλείο κατά της σπατάλης. Θα αξιοποιήσει νόστιμα τα περισσευούμενα αλλαντικά, τα μανιτάρια, τα χόρτα και τα λαχανικά που δεν καταναλώσαμε και κάθονται στο ψυγείο. Αλλά και τα τηγανητά λαχανικά να μας έχουν μείνει, όπως πατάτες, μελιτζάνες, κολοκυθάκια κ.ά., που πανιάζουν έπειτα από λίγες ώρες και είναι αδύνατον να σερβιριστούν ξανά αξιοπρεπώς, μπορούν να ξανανιώσουν με τη βοήθεια των αυγών. Τα φυλάμε στο ψυγείο και, όταν χρειαστεί, τα βγάζουμε, τα ψιλοκόβουμε και τα σοτάρουμε σε ελάχιστο ελαιόλαδο, μέχρι να γίνουν λίγο πιο τραγανά, τα προσθέτουμε σε μείγμα αυγών για ομελέτα. Το ίδιο μπορούμε κάλλιστα να κάνουμε με τις πατάτες γιαχνί.

Με λίγη θέληση όλα μεταμορφώνονται

Το μαγειρικό upcycling έχει πολλές όψεις. Με τα μυρωδικά που έμειναν κάνει κανείς άνετα ένα πέστο. Βασιλικού, μαϊντανού, δυόσμου… Η πράσινη σαλάτα που περίσσεψε θα γίνει χορτόρυζο. Το πρασόρυζο σούπα. Η μεσημεριανή χωριάτικη θα νοστιμίσει τη βραδινή μανέστρα – θα έχουμε με το τίποτα ένα καινούργιο φαγητό. Τα όσπρια θα μπουν σε μια σαλάτα, θα γίνουν ψευτοκεφτέδες, ένα ντιπ ή μια γέμιση για αραβική πίτα. Παρακάτω θα βρείτε πολλές συνταγές, κυρίως της σεφ Νένας Ισμυρνόγλου, που πραγματικά δεν πετάει τίποτα, και έχει ανεξάντλητες ιδέες. Αν μας μείνει μπριάμ, ας πούμε, μπορούμε την επόμενη μέρα να φτιάξουμε νόστιμους κεφτέδες ή να το κάνουμε γέμιση για κρέπες. Και τα γλυκά που αξιοποιούν τα περισσεύματα γίνονται ωραιότατα πάντως. Δοκιμάστε τις πουτίγκες ψωμιού, που συνηθίζουν οι Βρετανοί, και οι οποίες ξανανιώνουν το μπαγιάτικο ψωμί – εμείς σας προτείνουμε να κάνετε το ίδιο με τα μπαγιάτικα κρουασανάκια. Και το τσουρέκι ή το κέικ που περίσσεψε μεταμορφωμένο σε βυζαντινό, ένα παλιό γλυκό με κρέμα βανίλιας που θυμίζει το εκμέκ κανταΐφι γίνεται πολύ ωραίο.

Δείτε πόσα μπορούμε να κάνουμε με όσα μας περίσσεψαν: