Κλαίω για τον Έβρο. Για τη ζωή που έσβησε στο πέρασμά της η φωτιά. Τους ανθρώπους που χάθηκαν. Τα δέντρα, τα ζώα, το αρχαίο δάσος της Δαδιάς. Για την αγροτική γη που έγινε στάχτη μαζί με τους κόπους χιλιάδων αγροτών. Χωρίς να υπάρχουν επίσημα στοιχεία ακόμα, γνωρίζουμε ήδη παραγωγούς που έχουν χάσει τα πάντα (καλλιέργειες, αποθήκες, εξοπλισμό, αποθέματα) και θα χρειαστούν χρόνια για να σταθούν στα πόδια τους. Μαζί με αυτούς, πολλούς που δυστυχώς θα δουν τις επιχειρήσεις τους και το επιτήδευμά τους όχι απλώς να φθίνουν, αλλά και να κατακρημνίζονται στο άμεσο μέλλον. Μακάρι να μην…
Κάθε συρρίκνωση λειτουργίας και εισοδήματος στον έτσι κι αλλιώς παραγκωνισμένο Έβρο προοικονομεί σημαντική συρρίκνωση μέλλοντος. Πόσο να αντέξουν οι άνθρωποι αυτοί εκεί πάνω; Οι Ακρίτες μας που με τη ζωή τους και την εργασία τους κρατούν ζωντανή την παραμεθόριο.
Όποιος έχει στοιχειώδη οικονομική νοημοσύνη, σίγουρα αντιλαμβάνεται πως ξεκινά ένας μακρύς ανηφορικός δρόμος με ανατροπές, αποδιάρθρωση, μαρασμό. Οι περισσότεροι παραγωγοί, αποκαρδιωμένοι, θυμωμένοι, προβλέπουν πως το μέλλον τους θα μείνει ανυπεράσπιστο, χωρίς πανοπλία θεσμών. Κι αυτό μόνο ως επιταχυντής μπορεί να λειτουργήσει για την παραγωγή μιας ιδιωτικής πολιτικής επιβίωσης και για αναγκαίους μετασχηματισμούς. Ήδη αρκετοί παραγωγοί με τους οποίους μιλήσαμε μας είπαν πως δεν θα το βάλουν κάτω, θα παλέψουν με νύχια και με δόντια, συνηθισμένοι είναι. «Αλλαγή ρότας έχει το μέλλον μας για να επιβιώσουμε. Έτσι κι αλλιώς δεν έχουμε δημιουργήσει τίποτα χωρίς αγώνα», μου είπε ο Δημήτρης Αδαμίδης, που παράγει το ελαιόλαδο Konos. Τα οικογενειακά κτήματά τους καταστράφηκαν ολοσχερώς. Σημειώστε πως η ζημιά στα ελαιόδεντρα είναι ανήκεστος, θέλει πολλά χρόνια ένας ελαιώνας για να πάρει μπρος.
Κλαίω για τον Έβρο, όμως δεν αρκεί να κλαίμε για τον Έβρο. Οι πρώτες εκτιμήσεις λένε πως η αγροτική ζωή της περιοχής βρίσκεται στα όρια της ασφυξίας. Με την ευχή να γίνουν άμεσα αποτελεσματικές κινήσεις αναδιάρθρωσης από την πολιτεία, θέλω να σας προτείνω το εξής: να γυρέψουμε να γνωρίσουμε τον Έβρο στην παραγωγική του λεπτομέρεια. Στην εκκίνηση της σχολικής χρονιάς, στην αρχή του φθινοπώρου, που έχουμε διάθεση για ανασυγκρότηση, προτείνω να βάλουμε στην κουζίνα και στα πιάτα μας τα εξαιρετικά προϊόντα που φτιάχνονται στον Έβρο. Είναι ένας τρόπος να στηρίξουμε εμπράκτως τους πληγέντες. Ας είναι αυτά η πραγματικότητά μας, η βιοθεωρία μας αυτόν τον χειμώνα.
Δεν προέρχονται όλα από τις πληγείσες περιοχές, όμως η αγροτική παραγωγή είναι μια αλυσίδα που δένει τους γειτονικούς τόπους με φανερούς και αφανείς τρόπους. Επίσης, ακόμα και αν προέρχονται από περιοχές με μηδενική παραγωγική δυνατότητα τώρα λόγω των πυρκαγιών, η γνώση μας γι’ αυτά, η προτίμησή μας στο άμεσο μέλλον μπορεί έστω εμμέσως να συμβάλει στο οικονομικό restart της περιοχής. Ισχύει το γνωστό: η ζήτηση διαμορφώνει την προσφορά. Και κατ’ αρχάς εμψυχώνει, κάτι που επίσης χρειάζονται οι Εβρίτες.
Μερικά παραδείγματα: Τα θεσπέσια ελαιόλαδα και οι ελιές από τον αρχαίο ελαιώνα της Μάκρης που υπέστη τεράστια καταστροφή. Από την εταιρεία Κύκλωπας της οικογένειας Κελλίδη (kyklopas.com, Τ/25510-71271), που έχασε –με μια πρώτη εκτίμηση– περίπου το ένα τρίτο από τα ελαιόδεντρά της. Από το μικρό κτήμα Konos, που έχασε τα πάντα (eshop.konoshill.com, Τ/6982-169711). Τα προϊόντα είναι από την τοπική ποικιλία Μάκρης, η οποία δίνει άφθαστης ποιότητας ελαιόλαδο που ξεχωρίζει για τα αρώματά του, τη γεύση του, αλλά και τη χαμηλή οξύτητα και τα εργαστηριακά αποδεδειγμένα οφέλη του.
Τα ταχίνια Σάμυθος του Θανάση Πολυζωίδη (samythos.gr, Τ/25510- 80487) από το χωριό Βρυσικά στο Διδυμότειχο Έβρου. Πυκνά, με τη ζωηρή, πυκνή, γλυκόπικρη νοστιμιά του αρχαίου εβρίτικου σκούρου σουσαμιού. Τις πάστες και τα λάδια ντόπιων σπόρων και καρπών της εταιρείας Γιαχανάς (giachanas.gr, Τ/6942-018129). Δοκιμάστε το έξοχο ηλιέλαιο, το κολοκυθέλαιο, το καρυδέλαιο, το φυστικέλαιο, το σουσαμέλαιο. Είναι όλα ψυχρής έκθλιψης, αρωματικά, με αληθινή νοστιμιά, το ηλιέλαιο δεν έχει σχέση με τα μαζικής παραγωγής που γνωρίζουμε, είναι εκλεκτό άρτυμα που θα ζωηρέψει, ας πούμε, τα γρήγορα stir fries μιας καθημερινής.
Τους καβουρμάδες και τα λουκάνικα της οικογένειας Βαφειάδη από τις Φέρες, τα εξαιρετικά τυριά πολύ μικρής παραγωγής από τη Βήρα Φάρμα στις Φέρες (Τ/6944-538818) και από το Τσελιγκάτο στο Σουφλί (Τ/6970-826714). Αναζητήστε μέλια από την περιοχή, ιδίως τα πευκόμελα, οι μελισσοκόμοι έχουν πάθει τεράστια ζημιά. Τους εκλεκτούς τραχανάδες και τα ζυμαρικά Γαία, Θεράπειον και Δίκαια Γη, που φτιάχνουν τις καλύτερες φθινοπωρινές σούπες, γεμιστά και γιουβέτσια.
Αναζητήστε εβρίτικα προϊόντα και στο καλά ενημερωμένο κατάστημα evroshop.gr, που το «τρέχει» ο φιλέρευνος κ. Αρίωνας Βαραγιάννης. Έπίσης, και σε άλλα φυσικά και ηλεκτρονικά παντοπωλεία. Ζητήστε, όμως, και από το μπακάλικο της περιοχής σας, ευαισθητοποιήστε τους να ψάξουν και να φέρουν προϊόντα από τον Έβρο.
Να διατυπώσω και άλλη μία πρόταση: Οι μάγειρές μας, influencers και άλλοι, όλοι να στηρίξετε τον Έβρο και τα προϊόντα του. Η δύναμή σας είναι μεγάλη, οι πράξεις σας δίνουν το παράδειγμα. Ο Έβρος σάς χρειάζεται.
ΥΓ1: Όσοι το έχετε, ρίξτε μια ματιά στο τεύχος με το μεγάλο αφιέρωμά μας στον Έβρο (Απρίλιος 2023, τ. 205). Περιέχει πολλά και ενδιαφέροντα για τα χωριά, τα προϊόντα, τις μαγειρικές, τα έθιμα, την ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής.
YΓ2: Το κείμενο γράφτηκε πριν τις καταστροφικές πλημμύρες στην Θεσσαλία, οι αγρότες, κτηνοτρόφοι και επιχειρήσεις της οποίας έχουν, επίσης, ανάγκη την στήριξή μας.
