Με την πρώτη ματιά, σκαρφαλωμένο στις πλαγιές του λόφου, με τα σπίτια του να φτάνουν πυκνοχτισμένα ίσαμε τον γιαλό, με τα πολύχρωμα παράθυρά τους που κοιτούν το λιμάνι με τα ψαροκάικα, το Πλωμάρι σε ξεγελά, νομίζεις ότι φτάνεις σε άλλο ένα αιγαιοπελαγίτικο ψαροχώρι. Πρέπει να πλησιάσεις και να περπατήσεις τα σοκάκια και τις γειτονιές του: το Αμμουδέλι με τις φημισμένες ψαροταβέρνες του, την Αγορά με την πλατεία των ιστορικών καφενείων, την Ίσα Μέσα, τον Άγιο Νικόλαο. Μόνο έτσι θα δεις να ξεδιπλώνεται μπροστά σου ένα εκθαμβωτικό σκηνικό που ανακλά το λαμπρό του παρελθόν και το υψηλό πολιτισμικό επίπεδο που χάρισε δίκαια στο Πλωμάρι τη φήμη ενός από τα πιο σπουδαία εμπορικά και οικονομικά κέντρα του Αιγαίου.
 |
 |
Ένας σπάνιος κοσμοπολιτισμός
Η πρώτη νύξη έρχεται από τα ερειπωμένα σήμερα βιομηχανικά κτίρια που σε υποδέχονται ήδη από το λιμάνι και εκτείνονται σε όλο το παραλιακό μέτωπο του Πλωμαρίου. Κάπου δέκα ελαιουργεία και δώδεκα σαπωνοποιεία λειτουργούσαν εδώ την εποχή της ακμής του, μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, μαρτυρώντας την οικονομική ανάπτυξη του τόπου σε μια σφύζουσα κοινωνία που ισορροπούσε θαυμαστά σε προνομιακό σημείο ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, αφομοιώνοντας και από τις δύο τα πιο σπουδαία χαρακτηριστικά τους. Τα πλωμαρίτικα αρχοντικά, χτισμένα κυρίως κατά μήκος του ποταμού Σεδούντα, τη ζωφόρο φλέβα νερού που διατρέχει το Πλωμάρι από την κορυφή του καταπράσινου λόφου απ’ όπου πηγάζει, μέχρι το λιμάνι, μαρτυρούν έναν κοσμοπολιτισμό μοναδικό στο είδος του.
Ούζο, το σύμβολο και η ψυχή του Πλωμαρίου
Από τους πιο σημαντικούς ναυτότοπους του Αιγαίου, με φημισμένους ταρσανάδες και με το πλωμαρίτικο σκαρί, έναν μοναδικό τύπο καϊκιού, το Πλωμάρι είναι τόπος που γέννησε σπουδαίους καραβομαραγκούς αλλά και καραβοκύρηδες. Πάνω από 200 πλοία αριθμούσε ο στόλος του τον 19ο και τον 20ό αιώνα, μεταφέροντας από και προς το Πλωμάρι πολύτιμα αγαθά και προϊόντα. Από εδώ έφευγε το ελαιόλαδο για τη Μασσαλία, εδώ έρχονταν πανάκριβα και σπάνια μπαχαρικά από την Κίνα και την Ινδονησία. Είναι μια χρυσή εποχή και τότε ανθίζει σε όλη τη Λέσβο γενικά, αλλά στο Πλωμάρι ειδικότερα, η αποσταγματοποιία. Κανείς δεν γνωρίζει πότε και πού γεννήθηκε η τέχνη της απόσταξης, αλλά το βέβαιο είναι πως ήταν ήδη γνωστή από τους βυζαντινούς χρόνους. Το Πλωμάρι ιδιαίτερα μπορεί να καμαρώνει ως τόπος με την πιο δυνατή παράδοση στην παρασκευή ούζου, του συμβόλου και της ψυχής του τόπου. Κάθε ποτοποιία συνθέτει τη δική της συνταγή ούζου, που τη φυλάσσει ως επτασφράγιστο πατροπαράδοτο μυστικό, και εφαρμόζει τη δική της τεχνική απόσταξης. Στο Πλωμάρι το ούζο είναι η κορυφαία έκφραση φιλοξενίας και μοιράσματος. Το ούζο εδώ έχει κοινωνική υπόσταση. Με ένα ποτηράκι ούζο κλείνονταν άλλοτε οι σημαντικές εμπορικές συμφωνίες σε φημισμένα καφενεία και ταβέρνες. Γύρω από τον μεζέ – που πάντα και για πάντα θα συνοδεύει το ούζο– οι παρέες συσφίγγουν δεσμούς, εκφράζουν χαρές και λύπες, γιορτάζουν από τα πιο σημαντικά ορόσημα της ζωής μέχρι τις απλές καθημερινές στιγμές της.
Μυστικά και τεχνικές από τα βάθη του χρόνου
Και αν υπάρχει μια ποτοποιία που να έχει ταυτιστεί με το Πλωμάρι, είναι αυτή που φέρει περήφανα και το όνομά του: η Ποτοποιία Πλωμαρίου Ισίδωρος Αρβανίτης, που γιορτάζει φέτος τα 130 χρόνια από τότε που ο Ισίδωρος Αρβανίτης, Πλωμαρίτης γέννημα-θρέμμα, κατέληξε στη δική του μυστική συνταγή ούζου: το αρωματικό γλυκάνισο από παραθαλάσσια κτήματα στο Λισβόρι, τον μάραθο από τη βόρεια Εύβοια, το κρυστάλλινο, μαλακό νερό από τον ποταμό Σεδούντα, το αλάτι από τις φημισμένες αλυκές Καλλονής και πάνω από 15 διαφορετικά μπαχαρικά, βότανα και καρπούς από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Εφαρμόζοντας τεχνική διπλής απόσταξης, διάρκειας εννέα ωρών η καθεμία, σε χειροποίητους χάλκινους άμβυκες, η Ποτοποιία Πλωμαρίου Ισίδωρος Αρβανίτης καταφέρνει σε κάθε γουλιά ούζου να συμπυκνώσει τα κορυφαία χαρακτηριστικά του. Θέλει τέχνη και γνώση η επιλογή των κοψιμάτων – το πότε θα πάρεις την «καρδιά» της κάθε απόσταξης για να συνθέσεις το τελικό μείγμα. Τότε μόνο φτάνουν στο ποτήρι το κορυφαίο άρωμα και η γεύση του ούζου, αυτά που ταυτίζουν το εθνικό μας ποτό με την παρέα, την κοινωνικότητα, την ξεγνοιασιά. Στο Πλωμάρι, το ούζο μαζί με όλα αυτά συμβολίζει και τη φιλοξενία. Μας περιμένει να το δούμε από κοντά, να το γνωρίσουμε, να οσφρανθούμε την ευωδιά του γλυκάνισου να πλανιέται στον αέρα του και να μας κεράσει για το «καλωσόρισες» ένα ποτηράκι ούζο: την ψυχή και το αιώνιο σύμβολό του.
